De rokade is een zet waarbij de koning en een toren beide verplaatst worden. Vaak met als bedoeling het veiligstellen van de koning en het ontwikkelen van een toren. De rokade is een speciale manoeuvre, doordat de rokade de enige zet is waarbij een speler twee stukken in één zet mag verplaatsen.
Er bestaan twee verschillende rokades, namelijk de korte rokade (naar de koningsvleugel) en de lange rokade (naar de damevleugel). Bij beide vormen wordt de koning 2 velden naar de betreffende vleugel verplaatst, waarna de toren over de koning heen springt, naar het veld naast de koning.
Regels
Een rokade mag alleen worden uitgevoerd als:
- De koning en de betreffende toren niet eerder zijn verplaatst.
- De koning en de betreffende toren niet worden geblokkeerd door een stuk.
- De koning niet schaak staat.
- De koning geen veld passeert waar die schaak zou staan.
Korte rokade
De rokade op de koningsvleugel (lijn e tot h) heet de korte rokade. Rokeren op de koningsvleugel is in het algemeen veiliger dan rokeren op de damevleugel, doordat de koning dichter in een hoek komt.
Praktisch voorbeeld
Lange rokade
De rokade op de damevleugel (lijn a tot d) heet de lange rokade. Rokeren op de damevleugel is in het algemeen onveiliger dan rokeren op de koningsvleugel. Een voordeel van de lange rokade is dat de toren in het algemeen actiever in een centrum lijn (d en e) komt te staan.
Praktisch voorbeeld
Kort of lang rokeren?
Het is vaak makkelijker (of sneller) om kort te rokeren, doordat er maar 2 stukken (paard en loper) in de weg staan voor de korte rokade. Bij de lange rokade zijn dit 3 stukken (paard, loper en dame). Een voordeel van de lange rokade is dat de toren op de d-lijn komt te staan, gericht op het centrum. Terwijl bij de korte rokade de toren op de f-lijn komt te staan, een lijn net buiten het centrum.
Let op: Het rokeren op de vleugel waar de tegenstander aanvalskansen heeft, bijvoorbeeld door een half-open lijn, is heel gevaarlijk. Dit wordt dan ook bijna altijd afgeraden.